Instytut Pamięci Narodowej 79. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego – Kielce, 1 sierpnia 2023 r. - Aktualności -

Kieleckie uroczystości upamiętniające 79. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego odbyły się we wtorek 1 sierpnia 2023 roku. Przed oficjalną częścią, na Cmentarzu Starym w Kielcach kwiaty i znicz zostały złożone na grobie Wacława Wilka-Wilczyńskiego ps. „Mały”, który był powstańcem warszawskim. W skromnej uroczystości wziął udział naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach dr Robert Piwko oraz Dawid Terelak z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie.

Wacław Wilk-Wilczyński ps. „Mały” urodził się w 1925 roku w Warszawie. W konspiracji działał od lutego 1943 roku jako łącznik. Niestety, został schwytany przez Niemców i we wrześniu 1944 roku trafił do obozu KL Mauthausen-Gusen. Po wojnie trafił do Kielc i mieszkał tu aż do śmierci. Zmarł 23 lutego 2010 roku.

Grób Wacława Wilka-Wilczyńskiego został niedawno odnowiony dzięki zaangażowaniu Instytutu Pamięci Narodowej.

Główne uroczystości rozpoczęła Msza święta o godz. 15.45 w intencji poległych za wolność Ojczyzny w Kościele Garnizonowym przy ul. Chęcińskiej. Po nabożeństwie uczestnicy przeszli na skwer Szarych Szeregów przed pomnik Harcerzy Poległych za Ojczyznę, gdzie odbyła się kolejna część obchodów. Tradycyjnie, o godz. 17.00, w godzinie „W” w całym mieście zawyły syreny alarmowe.

W uroczystościach wziął udział naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach dr Robert Piwko.

- Dziś, 1 sierpnia 2023 roku, z Powstaniem Warszawskim wiąże się pewna bardzo ważna rzecz: po 79 latach spotykamy się w niepodległym kraju. Powstańcom nie udało się wywalczyć wolności, wolność nie była dana również późniejszym pokoleniom żyjącym w czasach komunizmu. Pomimo tego, to my po tylu latach jesteśmy rzeczywistymi beneficjentami tego wysiłku, krwi, łez, które zostały poświęcone przez wszystkich walczących o wolność Polski - mówił do zebranych naczelnik.

Oficjalne uroczystości wsparło Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. O godz. 17.00 przy ul. Sienkiewicza w okolicy hotelu Bristol pojawiła się grupa rekonstruktorów w strojach powstańczych, którzy rozdali przechodniom ulotki IPN informujące o Powstaniu Warszawskim.

Wystawy w Kielcach i regionie

W związku z upamiętnieniem 79. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego do 10 września 2023 roku na Skwerze Stefana Żeromskiego Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach prezentuje wystawę pt. „Armia Krajowa”. Przedstawione zostały na niej podstawowe zagadnienia związane z powstaniem i rozwojem Armii Krajowej, największej organizacji zbrojnej polskiego podziemia w czasie II wojny światowej, scalającej wspólny wysiłek zbrojny rozdrobnionych na początku okupacji organizacji niepodległościowych. Na planszach wystawy ukazane są m.in. wysiłek polskiej młodzieży harcerskiej, propaganda i wywiad organizacji czy udział kobiet w działalności podziemnej. Ekspozycja porusza także temat działalności Zgrupowań AK „Ponury” – „Nurt” czy przebiegu Powstania Warszawskiego.

Ponadto wystawa pt. „Polska Walcząca” prezentowana jest w Areszcie Śledczym w Kielcach. Kolejna ekspozycja jest dostępna w Parku im. Adama Bienia w Staszowie. Mieszkańcy tego miasta i przyjezdni mogą obejrzeć wystawę pt. „Powstanie Warszawskie” przez cały sierpień.

Kolejny pokaz VIII Przeglądu „Historia w filmie”

Film „Pierścionek z orłem w koronie” w reżyserii Andrzeja Wajdy był kolejną propozycją VIII Kieleckiego Przeglądu Polskich Filmów Fabularnych „Historia w filmie”. Seans odbył się w Kinie Fenomen mieszczącym się w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach.

Dramat historyczny w reżyserii jednego z najwybitniejszych polskich twórców filmowych przedstawia ostatnie dni Powstania Warszawskiego. Główny bohater, podchorąży Marcin, wycofuje się ze swoimi kompanami z ruin stolicy. Ranny powstaniec trafia do szpitala pod Warszawą, gdzie sanitariuszka Janina pomaga mu odnaleźć innych żołnierzy plutonu. Jednocześnie przełożony Marcina major Steinert próbuje go nakłonić do walki z sowietami. Młody żołnierz jednak traci nadzieję na powodzenie kolejnych walk i liczy na doprowadzenie do rozejmu z władzą ludową.

Film powstał na podstawie powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego pt. „Pierścionek z końskiego włosia”. Wystąpili w nim znani aktorzy filmowi i teatralni: Rafał Królikowski, Adrianna Biedrzyńska, Cezary Pazura, Piotr Bajor czy Mirosław Baka.
VIII edycję Przeglądu „Historia w Filmie” organizuje Delegatura IPN w Kielcach wraz z Wojewódzkim Domem Kultury w Kielcach.

Powstanie Warszawskie
Na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00 – godzinie „W”. Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Armia Krajowa i władze Polskiego Państwa Podziemnego zamierzały ujawnić się i wystąpić wobec Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (utworzonego w Lublinie i zależnego od woli Stalina) w roli gospodarza, jako jedyna legalna władza niepodległej Rzeczypospolitej.

Powstanie, planowane na kilka dni, upadło 3 października po 63 dniach walki. Zginęło od 16 tys. do 18 tys. żołnierzy AK i od 150 tys. do 180 tys. cywilów. Po kapitulacji Warszawa została doszczętnie zniszczona przez Niemców.

O ile pod względem militarnym powstanie zakończyło się klęską, o tyle pod względem politycznym miało ogromne znaczenie. Polacy zademonstrowali dążenie do odzyskania niepodległości. Jak pisał po wojnie Jan Nowak-Jeziorański, uczestnik tego niepodległościowego zrywu, „kurier z Warszawy”, walka nie była daremna, a Powstanie Warszawskie sprawiło, że „państwo polskie, chociaż zniewolone i wasalne, zachowało swoją odrębność, przetrwało Stalina, który w swych zamysłach prawdopodobnie chciał z niego z czasem uczynić część ZSRS”.