E-Księgarnia
Wystawa przygotowana przez Referat Edukacji Narodowej Delegatury IPN w Kielcach, przybliża najważniejsze wydarzenia z życia Czesława Kaczmarka (1895–1963) – duchownego, duszpasterza polonijnego, prezesa Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej w Płocku, od 1938 r. ordynariusza kieleckiego, jedynego członka Episkopatu Polski sądzonego przez komunistów. Jego pokazowy proces z września 1953 r., a w następstwie aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego, stanowiły apogeum antykościelnej polityki władz w okresie stalinowskim.
- Chciałbym zwrócić uwagę na to, że dzięki tego typu inicjatywom, dzięki wystawom możemy popularyzować wiedzę o naszych lokalnych bohaterach, postaciach zasłużonych na terenie całej Polski. Wiem z doświadczenia, że nasze wystawy trafiają w różne miejsca Polski. Dlatego zapewniam, że wkrótce postać biskupa Czesława Kaczmarka będzie prezentowana w innych siedzibach Instytutu Pamięci Narodowej, szkołach czy w popularnych otwartych przestrzeniach w różnych miastach i miasteczkach – mówił naczelnik Delegatury IPN w Kielcach dr Robert Piwko.
O wystawie opowiedział zebranym jej autor dr Michał Zawisza z Referatu Edukacji Narodowej w Delegaturze IPN w Kielcach.
- Jak na wystawę biograficzną przystało, ma ona układ chronologiczny. Oprócz plansz ukazujących kolejne etapy życia biskupa Kaczmarka związanych z pobytem we Francji, okresem wojny, okupacji czy procesem przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie znajdują się też plansze z dużymi fotografiami biskupa oraz z fragmentami jego wypowiedzi – mówił autor wystawy. – Narracja skupia się wokół represji, jakim został poddany biskup Kaczmarek w latach stalinowskich. Okresowi powojennemu poświęciłem najwięcej miejsca. Starałem się zarysować kontekst sytuacji – dodawał dr Michał Zawisza.
Otwarcie wystawy było połączone z krótkim wykładem „Biskup Czesław Kaczmarek. Pasterz diecezji kieleckiej – męczennik komunizmu”. Przygotował go i wygłosił dr Tomasz Domański z Referatu Badań Historycznych, który badał losy bohatera wystawy.
Biskup Kaczmarek został aresztowany w styczniu 1951 r., wkrótce po zakończeniu tzw. procesu wolbromskiego, podczas którego skazano duchownych podległych jego władzy kościelnej. Podstawą oskarżenia ordynariusza kieleckiego były listy pasterskie, które wydał w początkowym okresie okupacji. Przedstawiano je jako dowód współpracy z Niemcami. Podczas dwuipółletniego aresztowania został poddany brutalnemu śledztwu i zmuszony do złożenia obciążających siebie i innych zeznań. Wokół procesu, przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie, z września 1953 r. została rozpętana potężna kampania propagandowa, a sam biskup został skazany za próbę przewrotu, szpiegostwo i współpracę z Niemcami na 12 lat więzienia. Więziony, a następnie internowany, wolność odzyskał we wrześniu 1956 r. Do Kielc powrócił dopiero w kwietniu 1957 r. Do końca życia był szykanowany przez komunistów.
Autor wystawy: dr Michał Zawisza
Recenzent: dr Daniel Gucewicz
Koncepcja graficzna serii: Paulina Żak
Skład: Janusz Furmańczyk
W wystawie wykorzystano materiały pochodzące z: Archiwum Akt Nowych, Archiwum Diecezjalnego w Kielcach, Archiwum Diecezjalnego w Płocku, Archiwum Państwowego w Kielcach (Fotografie, pocztówki i dokumentacja epistolograficzna ze zbiorów Januariusza Glibowskiego, antykwariusza z Kielc, sygn. 198), Biblioteki Narodowej, Filmoteki Narodowej, Instytutu Pamięci Narodowej, Muzeum Diecezjalnego w Kielcach, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Urzędu Gminy w Gozdowie, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Witolda Gombrowicza w Kielcach oraz z publikacji: ks. J. Śledzianowski, Ksiądz Czesław Kaczmarek – biskup kielecki 1895–1963, Kielce 2009 i Omnia pro Christo Rege. Ksiądz Czesław Kaczmarek – biskup-męczennik, red. ks. P. Tkaczyk, Kielce 2008.